KRONİK BAŞ AĞRISI ve BAŞ DÖNMELERİ
Uluslararası Baş ağrısı Derneği baş ağrılarını 14 ana grup ve yüzlerce alt grup olarak sınıflandırmıştır. Doğrudan doğruya baş ağrısı tablosuyla ortaya çıkan, başka bir hastalıkla ilişkisi olmayan baş ağrıları primer baş ağrılarıdır. Bunlar migren, gerilim tipi ve küme baş ağrılarıdır. Sekonder baş ağrıları ise yüzde 10 oranında görülen, nedeni belli bir hastalığa bağlı olarak, beyin damar hastalıkları, sinir sistemi hastalıkları, beyin tümörleri, göz hastalıkları, sinüzit, menenjit gibi hastalıkların seyri sırasında ortaya çıkan baş ağrılarıdır.
Migrenin özellikleri nedir?
- Genelde ağrı başın tek tarafındadır.
- Ağrı zonklayıcı özellikte, orta veya şiddetlidir.
- Bulantı, kusma olur.
- Krizler (atak) halinde gelir.
- Ağrı 4 ila 72 saat sürer.
- Ağrı başlangıcında görme bozuklukları olur(auralı tipinde).
- Baş hareketleri ve fiziksel aktiviteyle ağrı artar.
- Işıktan ve sesten rahatsız olma.
Migreni tetikleyen faktörler nelerdir?
- Yükseklik değişiklikleri
- Hava kirliliği, sigara dumanı
- Parlak ışık veya titreyen ışık
- Yüksek ve devamlı gürültü
- Parfüm kokusu, kuvvetli diğer kokular ve kimyasal maddeler
- Hava durumundaki değişiklikler (basınç, sıcaklık ve nem değişikliği, lodos)
- Mevsimsel değişiklikler (sonbahar ve ilkbahar en kötü zamanlar)
- Açlık, öğün atlama
- Çok ya da az uyuma, uyku düzenindeki bozukluklar
- Uçak yolculukları
- Doğum kontrol hapları
- Kadınlarda hormonal değişiklikler(adet dönemi)
- Bazı yiyecek ve içecekler (çikolata, kabuklu kuruyemiş, kırmızı şarap vb)
- Migreni tetikleyen faktörler arasında pek çok besin sorumlu tutulmaktadır. *Ancak, her hastada migren ağrısını arttıran yiyecek farklı olabilir. Önemli olan kişinin ağrısını tetikleyen maddeyi kendisinin bulup, keşfetmesidir.
Gerilim tipi baş ağrısını migrenden nasıl ayırt edebiliriz?
- Gerilim tipi baş ağrısı çokluk stresten kaynaklanır
- Tüm başı tutar, tepede etkilidir. Başın arkasından öne yayılma gösterir
- Çok nadir tek taraflı olabilir
- Bulantı olabilir ama kusma görülmez
- Bir hafta – 15 gün ağrıyla (hafif) geçer
- Ağrı kriz şeklinde olmaz
- Ağrı başlamadan önce görme bozuklukları olmaz
- Hareket etme ağrıyı artırma
Migrende tedavi nasıl olmalıdır?
Tedavideki hedef, tetik çekici faktörleri azaltmak, sinir sistemindeki hassasiyeti ve ağrı sırasında ortaya çıkan damar ve damar çevresindeki olayları baskılamaktır. Temel tedavi, koruyucu ve atak tedavisi olmak üzere ikiye ayrılır. Eğer hastanın ağrıları ayda bir iki kez görülüyorsa sadece atak sırasında tedavi önerilir.
Atak-ağrı tedavisi nasıl yapılır?
Ağrı tedavisinde basit ağrı kesiciler, steroid olmayan anti-inflamatuar ilaçlar, ergotaminli ilaçlar ve triptanlar kullanılır. Ağrı kesici ve Ergotaminli ilaçlar sık kullanıldığı takdirde ağrıyı sürekli yapar ve bazen daha ciddi yan etkilere yol açabilirler.
Atak sırasındaki bulantı ve kusma için de anti emetik grubu ilaçlar verilir. Ağrı kesiciler atağın başında alınmalıdır. Emilimi hızlandırmak için de bulantıyı önleyici ilacın ağrı kesiciden önce alınması gerekir.
Koruyucu-önleyici tedavi nasıl yapılır?
Bir ay içinde atak sayısı üçü, dördü geçiyorsa o zaman sadece atak sırasında değil, migren atağını önlemeye yönelik ilaçları da kullanmak gerekir. Kişi ayda, ya da 6 ayda bir kez migren krizi geçiriyorsa uygulanmaz. Koruyucu tedavide ilaçlar her gün alınır. Bu amaçla kalp ilaçları, depresyon ilaçları, epilepsi ilaçları kullanılmaktadır. Ağrı kesicilerin hergün alınması sakıncalıdır.
İlaç dışında tedavi alternatifleri var mı?
Gerilim tipi baş ağrısında biofeedback (geri iletim – gevşeme eğitimi), migrende akupunktur, kronik ağrılarda doku masajı, Riboflavin, magnezyum, ‘fever few’ bitkisi içeren ilaçlar alternatif tedaviler olarak kullanılmaktadır.