FMS
(Functional Movement Screen)
FMS, önce mobilizasyon, sonra stabilizasyon, sonra doğru hareket ve en son kuvvet yüklenmenin gerektiğini savunur.
FMS; zayıf nöromüsküler kontrolün, akut yaralanma riskini arttırdığı düşünüldüğü için atletlerde hareket paterni kalitesini değerlendirmek için kullanılan bir sistemdir. (1) Yaralanmalardan korunmak ve sportif performansı yükseltmek için, fiziksel aktiviteler ve spor müsabakaları sırasında doğru hareket paternlerine ihtiyaç vardır. Bu yüzden de futbol kulüpleri milyon dolar ödedikleri futbolcuların sakatlık yaşamaması için önlemler almaktadırlar. FMS bu konuda spor kulüplerinde çalışan sportif performans profesyonellerine çok ciddi bir rehber olmaktadır.
Gray Cook, Lee Burton ve Keith Fields tarafından geliştirilen sistem, sporcularda ve fiziksel aktivite yapan bireylerde yanlış hareket paternleri sonucunda meydana gelen, kas dengesizliklerini ve bazı önemli hareket limitasyonlarını tespit ederek, bu limitasyonları düzeltmek üzerine kurulmuş bir egzersiz modellemesidir. Hareket sırasında ortaya çıkan eksikliklerin değerlendirilmesi gerekir. Bu değerlendirmeden sonra da FMS sisteminin kalbi olan, Düzeltici Egzersiz uygulamaları devreye girmektedir. Bu düzeltici egzersizler sporcunun var olan problemini gidermek için, FMS sistemi dahilinde düzenli olarak uygulanmaktadır. Sezon öncesi veya sezon içerisinde yapılabilen uygulamalar, sporcuların yaralanma potansiyellerini düşürmektedir. Sporcular bir hedefe yönlendirilmeden veya rekabet ortamına sokulmadan önce, vücut kısıtlamalarından arındırılmalı ve dengesizlikler ortadan kaldırılmalıdır.
FMS, vücudun üst-alt, sağ-sol, ön-arka bölümlerinde bulunan limitasyonları, 7 hareket üzerinden tespit etmektedir.
1. Derin Çömelme
2. Yüksek Adımlama
3. Çapraz Adımlama
4. Omuz Hareketliliği
5. Aktif Düz Bacak Kaldırma
6. Gövde Stabilitesi
7. Rotasyon Stabilitesi
FMS değerlendirmesi 7 hareket üzerinden alınan puanlama sistemine göre yapılır. Sporcular her hareket için bir puan alırlar. Hareketin ağrısız ve kusursuz uygulanması 3 puanı temsil eder. Hareketi bazı kompansasyonlarla ve ağrısız uygularsa 2 puan alır. Hareketi tamamen başaramaz ise 1 puan alır. Uygulama sırasında ağrı hissediyorsa da 0 puan almaktadır.(2) Bütün testi ağrısız ve hareketleri kusursuz uygulayan sporcu 21 puan toplayabilir. Bu puanlama üzerinden sporcunun uygulayacağı Düzeltici Egzersiz reçetesi belirlenir.
FMS sisteminin içerisinde bulunan 7 adet fonksiyonel hareket, insan vücudunun lokomotor sistem dahilinde uyguladığı hareketleri de temsil eder. Bu hareketler futbol oyunu içerisinde de fazlasıyla karşımıza çıkmaktadır. Yürümek, koşmak, zıplamak, yana kaymak gibi hareketler, doğru paternde uygulanmadığı sürece, yaralanma riski artacaktır.
FMS temel olarak; ilk önce tüm vücut eklemlerinin mobil (hareketli) olmasını ister. Sonrasında bu eklemlerin statik ve dinamik stabilizasyonu sorunsuz olmalı ki, bu konu özellikle futbol gibi ani dönüşlerin, hızlanma ve yavaşlamaların olduğu sporlarda çok önemlidir. Stabil kalabilen bir eklemin daha sonrasında doğru hareketi kusursuz uygulayabiliyor olması gerekir. Bu üç konu istenilen seviyeye geldiği zaman ancak kuvvet antrenmanları yapılmalıdır. Kısacası FMS, önce mobilizasyon, sonra stabilizasyon, sonra doğru hareket ve en son kuvvet yüklenmenin gerektiğini savunur.